19 Kasım 2025
Küme, grup, topluluk, yığın, birikinti; yapısal ve anlamsal bütünlük oluşturan söz dizisi. XVI. ve XVII. yüzyıl Osmanlı kaynaklarında ifade edilen höbek (=yığın) sözcüğünden evrilmiştir. XIX. yüzyıl Osmanlı sözlüklerinde öbek şekliyle görülmektedir. Anadolu’nun birçok yöresinde höbek sözcüğü ‘yığın’, ‘küçük tepe’, ‘açılmamış tomurcuk’ ve benzeri karşılıklarda kullanılıyor. Bir kısım dillerde ob, hop, top, kop gibi kök sözcüklerle ‘yığıntı, birikinti’ belirtilmektedir. Moğolca obug-an (=yığın, küme, öbek) ve obo (=taş yığını, kurgan) sözcükleriyle bağlantılıdır. Bu sözcükler aynı dildeki obuy (=yığılmak, birikmek, toplanmak) yüklemiyle aynı köktendir. Bu yüklem benzer karşılıklarda kullanılan farklı dillerdeki benzer sözcüklerle aynı kökenden kaynaklanmış olmalıdır. Kürtçe hop (=su birikintisi, gölet) ve hopık (=küçük su birikintisi) sözcükleri de etimolojik açıdan belirtilen sözcüklerle müşterek köke dayanmaktadır. Ayrıca Rusça, Tatarca ve Başkırtça obşçina (=topluluk) sözcüğündeki ob- unsuru dikkati çekmektedir. Moğolca obur (=şişinme, kabarma) ve obugur (=şişkin, kabarık) sözcükleri de bu açıdan örneklenebilir. Orta Çağ’da Türkçeye yakın bir kısım dillerde ‘yığın, tepe’ karşılığındaki oba sözcüğü öbek veya höbek sözcüğüyle eş kökenlidir.